سرویس بهداشتی شما نشانه‌ی شخصیت شما!
سرویس بهداشتی شما نشانه‌ی شخصیت شما!
تأملی در باب توالت ایرانی
✏️نیاز به قضای حاجت یکی از نیازهای فیزیولوژیک روزمره انسان، و بدون امکان حذف یا به تاخیر انداختن است (برخلاف مثلا نیاز به خوردن و آشامیدن). با این وجود، سرویس بهداشتی تحقیرشده‌ترین مکان در فهم ایرانی از فضای فیزیکی انسان‌ساخت است. وضعیت سرویس‌های بهداشتی ادارات دولتی، شرکتها و موسسات خصوصی، مراکز تجاری، مراکز آموزشی، مراکز بهداشتی و درمانی دولتی و خصوصی، و دیگر اماکن عمومی (بانک‌ها، پارک‌ها، رستوران‌ها و ...) یکی از موضوعاتی است که به رغم اهمیت اش هیچگاه علناً مورد بحث قرار نمی‌گیرد، هیچ‌وقت در مورد آن مطالبه‌ای عمومی مطرح نمی‌شود (تا حالا مثلا کدام نماینده ای به موکلان اش وعده داده که سرویس¬های بهداشتی مدارس و بیمارستان های شهرستان‌اش را سامان بدهد؟! یا در کدام خبر رسانه ها اظهار وزیر یا یک مقام وزارت بهداشت درباره بهداشت دستشویی های اماکن عمومی یا اشاره ای به بخشنامه ای در مورد مقررات آن شده است!؟). این در حالی است که بسیاری از اماکن عمومی فاقد سرویس بهداشتی برای عموم و مراجعان هستند یا اگر هستند اغلب در مکانی دورافتاده، بدون تابلوی راهنما، کم نور، بعضاً ناامن، اغلب نابسامان و مخروبه، فاقد امکانات لازم و –اکثراً برخلاف نام‌شان- غیربهداشتی‌اند. آن چه که تامل و سوال برانگیز است تناقضی است که در تلقی ما از «فضا» هست. بسیاری از مراکز و مجموعه‌های کاری یا تفریحی ظاهری بسیار آراسته و پاکیزه دارند و حتی هزینه‌ی زیادی صرف آراستگی و دکوراسیون داخلی آن ها شده است، با این حال در موارد متعددی وضع سرویس بهداشتی آن¬ها تطابقی با وضع دیگر بخش‌های‌شان ندارد! در آگهی‌های تبلیغاتی مجتمع‌های تجاری و اداری به انواع امکانات آن‌ها نظیر تعداد واحدهای تجاری و اداری لوکس، تعداد آسانسورهای عمومی و خصوصی، تعداد رستوران‌های بین الملل و فود کورت، تعداد شهربازی‌ها و سایر امکانات تفریح و لذت و آسایش ... اشاره می‌شود، اما به تعداد، انواع، دسترس پذیری، و میزان تکنولوژیک یا پیشرفته بودن سرویس های بهداشتی –ضروری‌ترین و حیاتی‌ترین نیاز آدمی در هر جایی به هر مقدار که لوکس باشد- هیچ اشاره ای نمی‌شود! همه‌ی این‌ها چرا؟
سرویس بهداشتی نظیف و کامل و کم نقص چه دلالت های ضمنی دارد؟ شاید با کمی اغراق بشود گفت : «شما در واقع همان چیزی هستید که سرویس بهداشتی‌تان هست»! گویی دستشوییِ یک محل، همان «پشت صحنه« در معنای گافمنی آن است. شاید دستشویی یک سازمان یا ساختمان بتواند معیار خوبی برای میزان جامع نگری، ژرف‌بینی و دقت نظر مدیریت آن باشد. معیاری که نشان می¬دهد یک مدیر تا چه حد فقط در بند ظاهرسازی و فریب مراجعان، مشتریان و... است، یا تا چه حد نیازهای معقول و منطقی، واقعی، عینی، مادی، دائمی، و حیاتی کارکنان و مراجعان را درک می کند و برای آن هزینه می کند،. یا تا چه حد اولویت¬های حیاتی و اجتماعی را به درستی تشخیص می دهد!
البته ظاهرا روز 19 نوامبر به عنوان روز جهانی [بزرگداشت!؟] توالت (World Toilet Day) معرفی شده که برای توجه دادن به اهمیت دسترسی به توالت بهداشتی در جهان است و سازمانی غیرانتفاعی به نام سازمان جهانی توالت (World Toilet Organization) هم وجود دارد. جالب است بدانیم بنیانگذار این سازمان، فردی به نام جک سیم است که پیش از تأسیس سازمان جهانی توالت در سال 2001، «انجمن توالت سنگاپور» را در سال 1998 بنا نهاد تا «تابو»ی توالت و بهداشت آن را بشکند و برای «توالت» در فرهنگ جاری و مسلط، جایگاه و اهمیت ایجاد کند. وی در سال 2006 به خاطر کارش در تاسیس «سازمان جهانی توالت» و «کالج جهانی توالت» به عنوان کارآفرین اجتماعی سال شناخته شد. سیم در سال 2007 هم در کنار گروهی از افراد و سازمان ها، «ائتلاف بهداشت پایدار» را به عنوان شبکه ای متشکل از 250 سازمان فعال در زمینه بهداشت پایدار بنا نهاد. به خاطر همین فعالیت ها این استادیار فعلی دانشگاه ملی سنگاپور و مدرس مدعو دانشگاه های ییل و ایلینوی، در سال 2008 از سوی مجله معروف «تایم» به عنوان یکی از «قهرمانان محیط زیست» ( Heroes of the Environment) و در سال 2011 به عنوان «مرد سال آسیا»ی مجله «ریدرز دایجست» برگزیده شد. در همان سال نیز به عنوان عضو شورای دستور کار جهانی مجمع جهانی اقتصاد برای امنیت آب انتخاب شد، شورایی که به مجمع جهانی اقتصاد در زمینه آب و امور بهداشتی مشاوره می دهد. در کالج جهانی توالت (World Toilet College) هم واحدهایی در این زمینه تدریس می شود از جمله واحد «طراحی توالت».
در همین راستا به نظرم سازمانهای بین المللی که سالانه پارامترهای مرتبط با توسعه و نابرابری را گزارش می‌کنند، خوب است کمیت، کیفیت و دسترس پذیری سرویس های بهداشتی را هم در کشورهای دنیا به عنوان یک شاخص توسعه‌ای گزارش کنند!
📸عکس بعدی را ببینید.
