«ایرانی ها غمگین ترین مردمان جهانند»؛ باور نکنید!

«ایرانی ها غمگین ترین مردمان جهانند»؛ باور نکنید!

در حاشیه انتخابات مجلس دهم

✏️پس از روزهایی داغ از مبارزات انتخاباتی در دل زمستان، بالاخره روز انتخابات فرارسید. شبکه های اجتماعی و صفحات عکس خبرگزاری های داخلی، وبسایت فارسی زبان شبکه های خبری خارجی، و نیم تای اول روزنامه های صبح کشور  شاهد سیل عکس های فردی، جمعی و سلفی های  رنگارنگ رأی دهندگان بودند. در این عکس ها همه دیده می شوند: سلبریتی های هنری و ورزشی، چهره های سرشناس سیاسی و خیل عظیمی از دختران و پسران جوان، و گاه زنان و مردان میانسال و سالمند گمنام. بعضی رسانه ها و کانال های تلگرامی (شبکه اجتماعی محبوب ایرانیان) تلاش کردند تصویری از تنوعات موجود در شرکت کنندگان را به نمایش بگذارند: تصاویر متعددی از دخترانی با حجاب کم تر و دخترانی کاملا محجبه در مسجد و حسینیه، و مسیحیان و یهودیان در کلیسا و کنیسه پای صندوق های آبی و قرمز رأی در مقیاسی وسیع منتشر و دست به دست شد.

مهم ترین شاخص مشترک این عکس ها و سلفی ها آن است که در آن ها چهره های کاملاً شاد و خندان رأی دهندگان در حال رأی دادن یا با انگشت جوهری شده یا با شناسنامه یا برگه رأی دیده میشود. رأی دادن این همه شادی دارد مگر؟! آن هم در انتخاباتی که از پس مناقشاتی داغ و دلخوری های متقابل برگزار می شود! شادی نمایان در عکس ها چه چیزی در مورد جامعه ایرانی به ما می گوید؟

ژست هایی چنین شاد و سرخوش پیش تر مخصوص مراسم خصوصی مثل جشن های عروسی و تولد و موفقیت های تحصیلی و مانند آن بود و تنها بین بستگان و آشنایان به طور خصوصی دست به دست می شد. اینک اما این ژست ها برای دوربین، به خیابان و فضاهای عمومی نشت کرده است. تغییری به وقوع پیوسته است: به نظرمی رسد جامعه ایرانی کوچک ترین فرصت و روزنه ای را برای شاد بودن، شادی جمعی در فضای عمومی، و نمایش آشکار شادمانی و امیدواری خود از دست نمی دهد! این رخدادی تازه است. ایرانیان، در اقدامی عجیب و نامتعارف، حتی در باخت تیم ملی خود از تیم آرژانتین در جام جهانی فوتبال شادی می کنند و شادی خود را به خیابان می آورند! آن ها برای نهایی شدن یک قرارداد سیاسی (برجام) شب هنگام به خیابان می آیند، به دوربین ها لبخند می زنند و شادمانی می کنند! آن ها حتی خاطرات، عکس ها و سلفی های خندان خود را در سفر به کربلا برای به جا آوردن مراسم سوگواری و زیارت اربعین امام شهید، در شبکه های اجتماعی شان به اشتراک می گذارند! ایرانی ها حتی از هر حادثه تلخ و شیرینی اعم از کشته شدن فاجعه بار هم وطنان شان در سفر معنوی حج تا کشته شدن شان با خودروهای ساخت داخل در جاده ها، و از ماجراها و شخصیت های سریال های پربیننده تا هر رخداد  و  اظهارنظر  و شخصیت سیاسی  مطلوب و نامطلوب شان جوک می سازند و به طور گسترده روی شبکه های اجتماعی موبایلی بازنشر می کنند و می خندند ...

به نظر می رسد همسو با تحولات جمعیتی کشور، و همزمان با اشاعه و رونق ارزش های جدید فردگرایانه و تکثر یافتن ارزش ها، لذت و شادی جایگاهی والا در جامعه ایرانی یافته است. لذت جویی، توانایی لذت بردن، و توانایی شاد بودن و شادی ساختن (و تظاهر به شادی) در حال تبدیل به ارزش هایی غالب است و به طور گسترده مورد پذیرش و اقبال قرار گرفته است. نیروی جوانی، در کنار قابلیت های شگفت انگیز تکنولوژی های مدرن، اعم از عکاسی دیجیتال و شبکه های اجتماعی آنلاین مبتنی بر گوشی های هوشمند، فرصتی منحصر به فرد برای خلق شادی از بهانه های کوچک یا سنتاً بی ربط (!) فراهم آورده است. بدین ترتیب یک باخت در جام جهانی یا رأی دادن در یکی از ده ها انتخابات سراسری که مرتب در کشور برگزار می شود، بهانه ای می شود برای خلق لبخند، ثبت آن و سهیم شدن این لبخندها با دیگران در مقیاسی وسیع. 

به رغم همه آن چه گفته می شود، به نظر می رسد جامعه ایرانی مشتاقانه در پی شادی می دود و آن را از آن خود می کند، حتی ‌اگر نیابد یا کم تر از حد انتظار یا نیاز خود بیابد، آن را از بهانه هایی ناچیز یا بی ربط، خلاقانه می آفریند و شریک می شود.

—-

🔷 شهریور ماه 94 در مقاله ای در روزنامه شرق با عنوان « ناشادترین مردم دنیا و رتبه ایران: گزارش احساسات جهانی ٢٠١٥ گالوپ چه چیزی را نشان می‌دهد؟» گزارش گالوپ را که بازتاب گسترده ای در رسانه های ایرانی یافت، بررسی و تحلیل کردم.